خریت بن راشد یزدیخِرّیت بن راشد ناجی، خِرّیت بن راشد ناجی، از صحابه و از خوارج است. ۱ - مشخصاتدر منابع مطالب اندکی در شرح‌حال او آمده و نام او گاه به حارث بن راشد [۱]
ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج۱، ص۶۶۷، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.
و حریث‌بن اسد [۲]
احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماءمصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۳۲۰، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
نیز تصحیف شده است. به نوشته مسعودی [۳]
مسعودی، مروج (بیروت)، ج۳، ص۱۵۹.
بنوناجیه ادعا داشتند که از فرزندان سامة‌بن لُؤَیّبن غالب‌اند، اما مسعودی [۴]
مسعودی، مروج (بیروت)، ج۳، ص۱۵۹.
در صحت این ادعا تردید کرده است. [۵]
ابن‌عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۱، ص۴۵۹، چاپ علی‌محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰/ ۱۹۶۰.
۲ - فعالیت اجتماعیبهنظر سیف‌بن عمر تمیمی در کتاب الفتوح، خرّیت به همراه گروهی از بنوسامه ، در منطقه‌ای میان مکه و مدینه با پیامبر دیدار کرد. [۶]
ابن‌عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۴۵۸ـ۴۵۹، چاپ علی‌محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰/ ۱۹۶۰.
[۷]
ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج۲، ص۲۳۵، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.
در جنگهای رِدّه در ایام خلافت ابوبکر ، مسلمانان به یاری خرّیت که رهبری بنوناجیه را برعهده داشت، بر لقیط‌بن مالک ازدی، حاکم شورشی عمان، پیروز شدند. [۸]
ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج۲، ص۲۳۵، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.
[۹]
ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج۳، ص۳۷۵، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.
به نوشته سیف‌بن عمر، خرّیت در دوره عثمان نیز به فرمان عبداللّه‌بن عامربن کریز به امارت منطقه‌ای در فارس رسید. [۱۰]
ابن‌عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۱، ص۴۵۹، چاپ علی‌محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰/ ۱۹۶۰.
[۱۱]
ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج۲، ص۲۳۵، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.
۳ - شورش او در ایام خلافت حضرت علیمفصّلترین گزارش از زندگی خرّیت بن راشد، درباره شورش او در ایام خلافت حضرت علی علیه‌السلام است. وی در جنگ جمل جانب طلحه و زبیر را گرفت. [۱۲]
طبری، تاریخ (بیروت)، ج۴، ص۵۰۵.
[۱۳]
ابن‌عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۱، ص۴۵۹، چاپ علی‌محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰/ ۱۹۶۰.
[۱۴]
احمدبن یحیی بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۲، ص۲۹۶، چاپ محمود فردوس‌عظم، دمشق ۱۹۹۶ـ۲۰۰۰.
بنوناجیه پس از جنگ جمل بر موضع خود پایدار ماندند و قصد نبرد با حضرت علی را داشتند. در باب موضع خرّیت در این هنگام، در منابع سخنی نیامده است. گزارش ثقفی از این واقعه [۱۵]
ابراهیم‌بن محمد ثقفی، الغارات، ج۱، ص۳۳۰ـ۳۳۱، چاپ جلال‌الدین محدث ارموی، تهران ۱۳۵۵ش.
حاکی از مسیحی بودن بنوناجیه است.خرّیت به همراه سی تن از اصحاب خود پس از جنگ صفّین نزد امام علی علیه‌السلام رفت و پس از اعلام مخالفت خود با آن حضرت، تصمیم به جدا شدن از ایشان گرفت. امام ضمن یادآوری عهد خرّیت در بیعت با خود، او را از این کار برحذر داشت. [۱۶]
ابراهیم‌بن محمد ثقفی، الغارات، ج۱، ص۳۳۲ـ۳۳۳، چاپ جلال‌الدین محدث ارموی، تهران ۱۳۵۵ش.
[۱۷]
طبری، تاریخ (بیروت)، ج۵، ص۱۱۳ـ ۱۳۲.
به گفته مسعودی [۱۸]
مسعودی، مروج (بیروت)، ج۳، ص۱۵۹ـ۱۶۰.
خرّیت‌بن راشد پس از آن به همراه سیصد تن به دین مسیحیت بازگشت و همان شب از سپاه امام جدا شد. حضرت برای سرکوب شورش او، زیادبن خَصَفه را همراه گروهی به تعقیب خرّیت فرستاد. خرّیت و یارانش به دهکده نِفَّر در اطراف کوفه رفتند و زادان‌بن فرح را که از هواداران حضرت و احتمالا والی آن‌جا بود، به قتل رساندند. زیاد در منطقه مذّار بین واسط و بصره با خرّیت درگیر شد. خرّیت شکست خورد و با دویست تن از هوادارانش که تازه از کوفه به او پیوسته بودند، به اهواز گریخت. با بالاگرفتن خطر خرّیت و شورش برخی از بنوناجیه، حضرت علی سپاهی به فرماندهی مَعْقِل‌بن قیس ریاحی برای سرکوب او فرستاد. خرّیت پس از شکست از معقل، نزد قبیله عبدالقیس رفت و توانست آن‌ها را به شورش بر حضرت وادارد. اما در پی اعلان امان معقل ، شماری از هواداری خرّیت دست کشیدند و گروه کثیری از هوادارانش او را ترک کردند. سرانجام، نعمان بن صهبان در نبردی خرّیت را به قتل رساند. [۱۹]
ابراهیم‌بن محمد ثقفی، الغارات، ج۱، ص۳۳۴ـ۳۶۱، چاپ جلال‌الدین محدث ارموی، تهران ۱۳۵۵ش.
[۲۰]
ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج۲، ص۲۳۵، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.
۴ - فهرست منابع(۱) ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵. (۲) ابن‌عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، چاپ علی‌محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰/ ۱۹۶۰. (۳) احمدبن یحیی بلاذری، انساب‌الاشراف، چاپ محمود فردوس‌عظم، دمشق ۱۹۹۶ـ۲۰۰۰. (۴) طبری، تاریخ (بیروت). (۵) مسعودی، مروج (بیروت). (۶) احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماءمصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷. (۷) ابراهیم‌بن محمد ثقفی، الغارات، چاپ جلال‌الدین محدث ارموی، تهران ۱۳۵۵ش. ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «خریت بن راشد یزدی»، شماره ۷۰۲۲. |